PIPAUGS - Dobrodošli
Od 2010. godine Prof. dr Velimir Lj. Ćerimović u okviru programa PRVOG INSTITUTA PEJZAŽNO-ARHITEKTONSKO-URBANISTIČKOG GRADITELjSTVA SRBIJE (PIPAUGS) u osnivanju okuplja stručne i naučne kadrove i druga referentna lica i asocijacije kojima se prezentuje i sa kojima se razvija i afirmiše "3D" program izučavanja i edukacije u oblasti pejzažno-arhitektonsko-urbanističkog graditeljstva, stvaralaštva, kulture, umetnosti i graditeljsko-urbane i crkveno-narodne baštine. Smisao toga jeste da se kroz objavljivanje stručno-naučnih radova, javnost rada, kristalizaciju i sintetizovanje relevantnih znanja iz te oblasti, dođe do utemeljene kadrovske i programske pretpostavke za njegovu stručno-naučnu zrelost, opravdanost, visokoobrazovnu institucionalizaciju, afirmaciju i održivi rad, delovanje, poslanje (misija) i konačno njegov održivi razvoj i opstanak kao relevantne stručno-naučne institucije / ustanove.
Razlozi za takve inicijative postoje već više decenija, jer pomenuti departmani pejzažne arhitekture i ekourbanističkog planiranja oskudevaju u primeni i afirmisanju "3D" znanja i još uvek afirmišu napuštene, zastarele i neodržive "2D" teorije i spekulativne "2D" "patente". A u vezi sa departmanom pravoslavne crkvene porte oskudeva se, ali su i nedovoljno dostupna već dostignuta znanja o arhetipskom konceptu i programu, hijerofaničnom i teofaničnom genius loci, o razvoju i tipologiji oblika pravoslavne crkvene porte, kao i bitnim razlikama između svetog i profanog prostora.
Na isti način, malo je poznato da se u vezi sa savremenom "3D" vizijom pejzažno-arhitektonsko-urbanističkog graditeljstva, samo u prvoj i početkom druge decenije 21. veka autor ovog teksta i osnivač ovog prvog oblika elektronsko-institucionalne prezentacije i dostupnosti objavio je impozantan broj stručnih i naučnih priloga u raznim stručno-naučnim časopisima, zbornicima sa stručno-naučnih konferencija, simpozijuma, ali i drugim publikacijama. Neki stručno-naučni prilozi su dostupni na elektronskoj adresi samih časopisa "Savremeno graditeljstvo" i "Prostor" ili www.arhitektura.rs , a neki na adresi Srpskog citatnog indeksa (SCI-indeks) na kojoj se nalaze časopisi "Izgradnja", "Glasnik Srpskog geografskog društva", "Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti", "Nasleđe", zatim "Arhitektura i urbanizam", "Arhitektura" itd...
Otvaranje ovog WWW-sajta treba da omogući veću dostupnost stručno-naučnog rada u oblasti pejzažno-arhitektonsko-urbanističkog graditeljstva Srbije i time ga kroz viši nivo komunikacije i razumevanja približi ciljnim grupama kao savremeni, relevantni i društveno korisni stručno-naučni diskurs.
Departman pejzažna arhitektura
Kada je u pitanju Departman pejzažne arhitekture, povodi i razlozi u vezi s tim su brojni, pogotovo što je u dosadašnjoj uvreženoj i neodrživoj pragmi i kvaziznanjima o izvornoj pejzažnoj arhitekturi jednostrano izražena i neselektivno predominantna i tobože jedino poznata i važna ekološka dimenzija pejzažne arhitekture, i što su zbog toga temeljno i neodrživo izvitoperene i marginalizovane prvobitne istorijske, kulturne, duhovne, socijalne, umetničke, pejzažne, graditeljske, urbanističke, rezidencijalne, rekreativne i druge specifične dimenzije njenih fizičkih ("3D") struktura i artefakata. Time je zapostavljena činjenica da je pejzažna arhitektura kroz svoje prvobitne antičke oblike vrtne i parkovne arhitekture znatno starija od ekologije koja se kao naučna disciplina javlja tek u drugoj polovini 19. veka. U vezi s tim zna se da u vreme antike ..."Grci nisu koristili niti znali za termin ekologija. Naziv i prvu definiciju ekologije, kao nauke (...) dao je znameniti nemački zoolog i prirodnjak Ernst Hekel (...) 1866. godine"... Prema tome, pejzažno-arhitektonski "3D" objekti kroz graditeljsko-urbanu istoriju, nastali su iz stvaralačkih i duhovnih pobuda, te estetskih i funkcionalnih potreba kao vrtno i parkovno-kulturne i graditeljsko-urbane strukture.
Zatim, iako aktuelni Zakon o kulturnim dobrima u Srbiji ne poznaje i decenijama ignoriše i marginalizuje kulturno-parkovno nasleđe Srbije, i čak njegove stilsko-graditeljski vredne objekte kvazistručno svrstava, tretira i poistovećuje samo sa zaštićenom okolinom kulturnog dobra, a na osnovu Zakona o zaštiti prirode mnogi planirani, projektovani i građeni objekti kulturno-parkovnog nasleđa neuko i neodrživo su proglašeni samo kao prirodna dobra, jasno je da ono i pored takvog kvazistručnog tretmana i svrstavanja ipak postoji, i da ono kao takvo spada u graditeljsko-kulturnu i pejzažno-urbanu, a ne u prirodnu baštinu Srbije.
Dakle, planirani, projektovani i građeni objekti kulturno-parkovnog nasleđa Srbije nisu i ne mogu biti prirodna dobra, jer oni nisu prirodna ili božija tvorevina i u njima nevladaju prirodni procesi. Znači, planirani, projektovani i građeni objekti kulturno-parkovnog nasleđa Srbije predstavljaju graditeljsko-kulturna i pejzažno-urbana dobra i u njima vladaju urbani procesi, dok su prirodna dobra božja ili prirodna tvorevina u kojima vladaju prirodni procesi. Na osnovu toga nije teško zaključiti da se prirodna dobra neplaniraju, neprojektuju i negrade.
Departman ekourbanizam
Kada je u pitanju Departman ekourbanizma, isto tako u teoriji i praksi urbanističkog i prostornog planiranja još uvek vladaju "2D" doktrine koje se nakon uvođenja integrativnog planiranja 70-tih godina 20. veka, jedino još odnose na planiranje pejzažno-urbanih struktura i objekata. Na taj način, njima se oduzima treća dimenzija zbog čega objekti i artefakti pejzažne arhitekture nemaju graditeljski, kulturni ili umetnički identitet, fizički subjektivitet i urbani legalitet.
Ovakva uvrežena, zastarela i neodrživa, ali još uvek prisutna "2D" teorija i praksa, već decenijama spekulativno sprovodi prenamenu i rušenje objekata i artefakata pejzažne arhitekture, po čemu je vrlo poznat i poučan slučaj "Petog parkića" u Beogradu, ali i mnogih drugih koje građani ipak nisu mogli spasiti i sačuvati od pseudourbanih aktivnosti agresivnog i beskrupuloznog investitorskog urbanizma. Takvim neodrživim, ali uzakonjenim "2D" pristupom ili "patentom", gotovo svakodnevno objekti pejzažne arhitekture ili njihovi delovi se po potrebi pseudourbanizuju, odnosno prevode i svode na ekskluzivnu građevinsku parcelu za buduće pseudourbane aktivnosti, što samo doprinosi stvaranju nepoželjnog i neodrživog urbanog diskontinuiteta i neodrživoj deregulaciji i degradaciji nasleđene ili novostvorene urbane supstance.
Znači, umesto primene "3D" planiranja pejzažno-urbanih struktura, reč je o implementaciji i afirmisanju virtuelnog, prevaziđenog i nedelotvornog "2D" antisistema tzv. zelenih površina koji je uvrežen kao neodrživa tekovina već odbačenog "2D" planiranja, projektovanja, izgradnje, pa i "2D" upravljanja prostorom urbanosredinskog prebivališta ili boravišta, zatim predeonog pejzaža i životnosredinskog staništa kao najšireg životnog okvira.
Zatim, nedostaje i učenje o ekoreciprocitetu i nepoželjnom i neodrživom urbanom i prostornom diskontinuitetu između socijalnih struktura (potreba) i jednako važnih pejzažno, nisko i visoko građenih fizičkih ("3D") struktura urbanosredinskog prebivališta ili boravišta i životnosredinskog staništa. Isto tako, neodrživo je kvazistručno izjednačavanje pejzažne arhitekture sa pukim ekološkim tzv. ozelenjavanjem. Potom, neodrživo je svođenje pejzažne arhitekture na hortikulturu, a pogotovo potiranje treće dimenzije objektima, sistemima i artefaktima pejzažno-arhitektonskog graditeljstva, stvaralaštva, kulture, umetnosti i kulturno-parkovnog nasleđa.
Na nivou neodržive "2D" edukacije, danas još uvek nema dovoljno svesti o svim štetama koje su posledica činjenice da se urbano i regionalno planiranje nalazi u lavirintu spekulativne i neodržive kombinatorike "2D" i "3D" doktrina, terminologije, edukacije, regulative i upravljanja prostorom. Takvo stanje stvari doprinelo je volšebnom uzakonjivanju mimikrijskih i spekulativno-urbanističkih "2D" "patenata" koji kao neodrživo uzakonjene regule i danas sasvim legalno i uveliko afirmišu hegemoniju kapitala i pseudourbanizaciju gradova i naselja bez obzira na socijalne, ambijentalne, kulturne, duhovne, ekološke i druge posledice deregulacije, degradacije i diskontinuiteta nasleđene ili novostvorene urbane supstance.
Departman pravoslavna crkvena porta
Kada je u pitanju Departman pravoslavne crkvene porte, danas poseban problem predstavlja nepoznavanje i neznanje o razlikama između svetog i svetovnog prostora. Nakon uspešnog uzdizanja i razvoja crkvenog života, kulture, umetnosti i graditeljstva u srednjovekovnoj Srbiji, posle Drugog svetskog rata na celom pomesnom području Srpske pravoslavne crkve volšebno se sprovodila njegova višedecenijska detradicionalizacija, deregulacija, degradacija i marginalizacija. Ova uspešna i uzlazna srpska srednjovekovna crkveno-duhovna i crkveno-graditeljska faza, kao i poželjni evolutivni razvoj, volšebno su prekinuti u drugoj polovini 20. veka. To je vreme kada zbog ideološkog zastranjivanja anticrkvenog režima i establišmenta posle Drugog svetskog rata dolazi do sekvestiranja crkvenih nepokretnosti, ekonomskog siromaštva, ali i ostrašćenih pogrda, iznuđenih fobija, zastoja i velikih pauza u ovoj važnoj oblasti crkveno-narodnog života, kulture, umetnosti, duhovnog, prosvetiteljskog i stvaralačkog rada i delovanja.
Nakon Drugog svetskog rata u tom smislu najbolje govori primer sekvestracije nepokretnosti i razbijanja, ali i degradaciji organskog jedinstva svetog volumena na Vračaru, Tašmajdanu i takođe, njima još sličnim i brojnim primerima u užem i širem okruženju. Sve je to posledica višedecenijskog režimskog ometanja i prolongiranja konačne izgradnje, bilo parohijske porte na Tašmajdanu, bilo reprezentativne crkveno-prestolne celine (porte) Patrijaršije Srpske pravoslavne crkve na Vračaru. To se bitno odrazilo na postmodernu detradicionalizaciju hramovnog spoljašnjeg svetog prostora ili porte, ali i posledično opadanje interesa za crkveno-graditeljstvo, ne samo u prestolnom Beogradu, već i u celoj Srbiji i svim srpskim zemljama.
Na ovaj restritktivni odnos prema crkvenom graditeljstvu nadovezuje se još postmoderna sekularizacija društva i njen uticaj i delovanje na opadanje crkveno-graditeljskih aktivnosti. A sve to zajedno i danas utiče na marginalizovanje i odbacivanje univerzalnih, a pogotovo nasleđenih tradicionalnih ili poznatih, proverenih i već davno usvojenih ortodoksnih, ortopraksičnih i ortograditeljskih tekovina, tvorevina i vrednosti.
Danas posebno veliki problem predstavljaju rečnici stranih reči (Milan Vujaklija (1970), str. 751. i Bratoljub Klaić (1978), str. 1071.), jer njihovi autori sasvim pogrešno, neodrživo i gotovo jeretički tumače da je pravoslavna crkvena porta ustvari svetovno crkveno dvorište. Dakle, reč je o (ne)naučnom ili svetovnom laičkom pristupu i tumačenju i tretiranju svetog volumena pravoslavne crkvene porte, po kojem ona (porta) tobože i ustvari nije sveti, ni obredni, ni religiozni prostor ni celina. Tako autorsko (ne)znanje, (verovatno iz nehata), i posledično dugotrajno ćutanje kompetentnih i nadležnih crkvenih institucija o ovom uvreženom i štetnom previdu, a možda režimski podstaknutoj ili suptilno podmetnutoj simplifikaciji teofaničnog (bogojavnog) i hijerofaničnog (izlivnosvetog) genius loci ili svetog kultnog mesta i volumena, može se tretirati kao višedecenijski propust, koji se čak može podvesti pod svetovno individualno ili institucionalno suptilno, neosetno, volšebno i vešto podmetnuto posvetovljavanje ili jeretizaciju svetog volumena.
Dakako, to već ima dugoročno nesagledive posledice modernog, postmodernog, anticrkvenog, ideološkog i neodrživog zastranjivanja, zatim uprošćavanja, posvetovljavanja i detradicionalizacije njenog spoljašnjeg svetog obredno-religioznog prostora i volumena. U vezi s tim, trebaće puno vremena i strpljenja da se ovakve pisane i savršeno prikrivene, i defakto suptilno upakovane i svetovno prihvaćene, volšebno uvedene i uvrežene greške sa višedecenijskim i neprocenjivo štetnim dejstvom poprave i zauvek isprave u pomenutim, službeno odobrenim i objavljenim rečnicima stranih reči.
Iz ovog konteksta proizlazi da je tu zapravo reč o običnom ili svetovnom srpskom dvorištu ili turskoj avliji. Dakle, nema ni pomena da je to teofanični (bogojavni) i hijerofanični (izlivnosveti) genius loci koji je zadobio oreol nove tvari ili utelovljene svetosti kao novostvorene vrednosti i mesta sa kojeg zrači blagotvorna sveta ili posebno duhotvorna i bogotvorna energija. Iz toga je vidljivo, da u slučaju pomenutih rečnika stranih reči postojeća i neutemeljena objašnjenja o svetom volumenu pravoslavne crkvene porte su kontraproduktivna i veoma štetna.
